The influence of castillian as roofing language on the Fala from Xálima-Ellas (Cáceres)

Authors

DOI:

https://doi.org/10.11606/issn.2317-9651.i24p230-259

Keywords:

Val de Xálima-Ellas, Fala, Lexical, Change in progress, Resistance

Abstract

Val de Xálima ‘Valle de Jálama’ or Val do Ellas has the particularity of housing a linguistic variety known as Fala, Valego or Xalimego. This enclave in northwestern Extremadura, bordering Salamanca and Portugal, is formed by the villages of Valverde del Fresno, Eljas and San Martín de Trevejo, where this variety, by adopting particular characters, is called “valverdeiru”, “lagarteiru” and “mañegu”, respectively. The study of its structure allows ascribing it to the Galician-Portuguese abstand, although contact
with other languages and dialects explains other features. With these precedents, the results from a corpus of eight hundred headwords will be shown from a work of own elaboration. This was obtained through dialect surveys proposed to thirty informants of different sex and age. Especially, cases where the pressure of the roofing language has caused phonetic, morphological or lexical change will be studied. Thus, the tendency to lexical substitution will become evident, more pronounced as the age of the speaker decreases.

Downloads

Download data is not yet available.

Author Biographies

  • Ana Alicia Manso Flores, Universidade Estadual Paulista

    É doutora em Lenguas y culturas, área de Língua espanhola, pela Universidad de Extremadura (2020). Desde 2015 tem pesquisado sobre diferentes questões das Falas do Xálima (Cáceres, Espanha). Atualmente é professora-leitora de Espanhol na Universidade Estadual Paulista.

  • Valéria Gil Condé, Universidade de São Paulo

    Possui doutorado em Letras pela Universidade de São Paulo (2003), com pós-doutorado no Instituto da Lingua Galega (2011). A sua pesquisa está vinculada a estudos comparados do português às línguas iberorromânicas. É professora de Filologia Românica na USP.

References

Ariza Viguera, Manuel (1999). Manual de Fonología Histórica del Español. 4º Reimp. Madrid: Síntesis, 1999.

Berjano, Daniel. “Ensayo de un vocabulario del dialecto de la Sierra de Gata”. In: Revista de Extremadura, XI-XLV, 1909, 481-485.

Borrego Nieto, Julio. “Leonés”. In: Alvar, Manuel (dir.). Manual de dialectología hispánica: el español de España. Barcelona: Ariel, 1996, 139-158.

Carrasco González, Juan M. “Hablas y dialectos portugueses o galaico-portugueses en Extremadura (Parte I: Grupos dialectales. Clasificación de las hablas de Jálama)”. In: Anuario de Estudios Filológicos, XIX, 1996, 135-148.

Carrasco González, Juan M. “Tipologías lingüísticas, políticas de la administración y preservación de la fala”. In: Limite, 13.2, 2019, 13-36.

Cintra, Luís Filipe Lindley. A linguagem dos Foros de Castelo Rodrigo, Seu confronto con a dos Foros de Alfaiates, Castelo Bom, Castelo Melhor, Coria, Cáceres e Usagre.

Contribuição para o estudo do leonês e do galego-português do século XIII. Lisboa: Imprensa Nacional-Casa da Moeda, 1959.

Corrales Zumbado, Cristóbal; Corbella Díaz, Dolores; Álvarez Martínez, María Ángeles. Tesoro lexicográfico del español de Canarias. 2º ed. 3 vols. Canarias: Viceconsejería de Cultura y Deportes, 1996.

Costas González, Xosé-Henrique. O valego. As falas de orixe galega do val do Ellas (Cáceres-Estremadura). Vigo: Edicións Xerais, 2013.

Espinosa, Aurelio M. (hijo). “Arcaísmos dialectales. La conservación de s y z sonoras en Cáceres y Salamanca”. In: Revista de Filología Española, anejo XIX, 1935.

Fernández Rei, Francisco. Dialectoloxía da lingua galega. Vigo: Edicións Xerais, 1991. Fernández Rei, Francisco. “Posición do galego entre as línguas románicas”. En Verba,

, 1988, 79-107.

Flores Pérez, Tamara. “Variações no léxico de ‘A Fala’: plantas e animais”. In LaborHistórico, 5-2, Rio de Janeiro: jul./dez. 2019, 83-99. Disponible en: <https://revistas.ufrj.br/index.php/lh/article/view/26898>. Acceso el: nov. 2021.

Frías Conde, Francisco Xavier. “Sobre os bloques dialectais do galego: unha nova proposta”. En Revista de Filología Románica, 1-14, 1997, 241-256.

García, Constantino; Santamarina, Antón (dirs.). Atlas Lingüístico Galego (ALGA). Vol. III: “Fonética”. A Coruña: Fundación Pedro Barrié de la Maza-Instituto da Lingua Galega, 1999.

García, Constantino; Santamarina, Antón (dirs.). Atlas Lingüístico Galego (ALGA). Vol. V “Léxico. O ser humano (I)”. A Coruña: Fundación Pedro Barrié de la Maza-Instituto da Lingua Galega, 2005.

Krüger, Fritz. Estudio fonético-histórico de los dialectos españoles occidentales. Trad. de Juan Carlos González Ferrero. Zamora: Instituto de Estudios Zamoranos Florián de Ocampo, 2006 [el original en alemán es de 1914].

Lloyd, Paul M. (1987). From Latin to Spanish. Vol. 1 “Historical phonology and morphology of the Spanish language”. Philadelphia: American Philosophical Society, 1987.

Maia, Clarinda de Azevedo. “Os falares fronteiriços do concelho do Sabugal e da vizinha região de Xalma e Alamedilla”. In: Revista de Filologia Portuguesa, IV (Suplemento), 1977.

Manso Flores, Ana Alicia (2016a). “Aproximación sociolingüística al habla de Valverde del Fresno”. In: Ruano San Segundo, Pablo, Nieto Caballero, Guadalupe y Fernández de Molina Ortés, Elena (coords.). Nuevos enfoques en investigación lingüística. Cáceres: Universidad de Extremadura, Servicio de publicaciones, 2016a, 25-40.

Manso Flores, Ana Alicia. Análisis del léxico diferencial en el Val de Xálima (Cáceres). Tesis doctoral. Facultad de Filosofía y Letras / Universidad de Extremadura: 2020.

Manso Flores, Ana Alicia. Enquisa recente no IESO Val de Xálima. In: Sermos Galiza (suplemento A fondo). Santiago de Compostela, 25 febr. 2016b.

Manso Flores, Ana Alicia. “La vitalidad de la Fala a partir de un sondeo sociolingüístico en Valverde del Fresno”. In: e-Aesla, 2, Madrid, 2016c, 211-223. Disponible en: <https://cvc.cervantes.es/lengua/eaesla/pdf/02/22.pdf>. Acceso el: nov. 2021.

Manso Flores, Ana Alicia y Flores Pérez, Tamara. “Passau, presenti i futuru da Fala”. In: Limite, 13.2, 2019, 101-122.

Mariño Paz, Ramón. Fonética e Fonoloxía Históricas da Lingua Galega. Vigo: Edición Xerais de Galicia, 2017.

Méndez Ferrín, Xosé Luis. Arraiano entre arraianos. A Coruña, Santiago de Compostela: Positivas, 2017.

Montero Curiel, Pilar. El extremeño. Madrid: Arco Libros, 2006.

RAE-Real Academia Española. Diccionario de la lengua española (DRAE). Ed. 23. 3 (actualización de 2020). Disponible en: <http://www.rae.es/rae.html>. Acceso el: oct. y nov. 2021.

RAE-Real Academia Española e Instituto de investigación Rafael Lapesa. Corpus del Nuevo diccionario histórico (CDH). Disponible en: <http://web.frl.es/CNDHE>. Acceso el: oct. y nov. 2021.

Rey Yelmo, Jesús C. Hablas fronterizas extremeñas: el mañegu. Tesis doctoral Facultad de Filosofía y Letras / Universidad de Extremadura: 1997.

Teyssier, Paul. História da Língua Portuguesa. Trad. Celso Cunha. Lisboa: Sá da Costa Editora, 1982.

Valeš, Miroslav. Diccionariu de A Fala: lagarteiru, mañegu, valverdeñu. Minde: Centro Interdisciplinar de Documentação Linguística e Social, 2021.

Vasconcelos, José Leite de. “Português dialectal na Região do Xalma”. In: Revista Lusitana, XXXI, 1933, 164-275.

Published

2022-11-18

How to Cite

FLORES, Ana Alicia Manso; CONDÉ, Valéria Gil. The influence of castillian as roofing language on the Fala from Xálima-Ellas (Cáceres). Caracol, São Paulo, Brasil, n. 24, p. 230–259, 2022. DOI: 10.11606/issn.2317-9651.i24p230-259. Disponível em: https://journals.usp.br/caracol/article/view/193003.. Acesso em: 18 may. 2024.